نشانه های جمع
در فارسی دو علامت جمع داریم: ((ها)) ، ((ان)). در گذشته و درموردهای بسیاری مرز خاصی در کاربرد این دو علامت بوده ولی هم اینک تقریباً این گونه نیست.
نشانه ی جمع ((ها)): میزها، سنگ ها، چوب ها، آهن ها، شیشه ها، گل ها، کوه ها و ...
نشانه ی جمع ((ان)): درختان، گیاهان، شیران، دبیران، کارگران، مردان، زنان و ...
نکته: اسم هایی که به ((ها))ی غیر ملفوظ ختم می شوند مانند: آواره، ستاره، شیفته، کشته، مورچه و ... هنگام جمع بستن با ((ان)) ، ((های)) غیر ملفوظ آنها را حذف و به جای آن ((گ)) می آوریم. یعنی در مثال های بالا چنین می شود: آوارگان، ستارگان، شیفتگان، کشتگان، مورچگان و ...
به همین سادگی! با این وصف درست بر خلاف قاعده (که در نوشته های پیشین عرض کردم) بسیاری در نوشته های خود، واژه های فارسی را با قاعده های زبان عربی جمع می بندند! یکی از این روش ها جمع با ((ات)) است که از نشانه های جمع عربی است. مانند:
آزمایشات (به جای آزمایش ها)، ایلات (ایل ها)، گزارشات (گزارش ها)، پندیات (پندها)، گرایشات (گرایش ها)، پیشنهادات (پیشنهادها)، فرمایشات (فرمایش ها)، تراوشات (تراوش ها)، دستورات (دستورها)، سفارشات (سفارش ها)، نگارشات (نگارش ها)، نمایشات (نمایش ها)، نوازشات (نوازش ها)، باغات (باغ ها)، دهات (دِه ها) و ...
برخی از واژه های غربی دخیل در فارسی را هم با این روش جمع می بندند. مانند: پاکات (به جای پاکت ها)، تلگرافات (تلگراف ها)، میکروبات (میکروب ها)
جمع با ((ین)) که از دیگر نشانه های جمع عربی است مانند: بازرسین (به جای بازرسان)
برخی از واژه های نیمه فارسی (فارسی + عربی) را هم این گونه جمع می بندند. مانند: داوطلبین (به جای داوطلبان) ، تازه واردین (تازه واردان)
گونه ی دیگر از این جمع های نادرست، جمع واژه های فارسی به روش جمع مکسر عربی است:
اتراک (به جای ترک ها/ترکان)، ارامنه (ارمنی ها)، افاغنه (افغان ها)، اکراد (کردها)، الوار (لرها)، تبارزه (تبریزی ها)، تراکمه (ترکمن ها)، هنود (هندی ها/هندیان)، اساتید (استادان)،اَمهار (مهرها)، بساتین (بُستان ها)، بنادر (بندرها)، دراویش (درویش ها/درویشان)، رنود (رِندان)، فرامین (فرمان ها)، میادین (میدان ها) و ...
قاعده ی کلی: همه ی واژه های فارسی و همه ی واژه های دخیل در فارسی از دیگر زبان ها (به غیر از عربی ) باید با نشانه های جمع فارسی (((ها)) ، ((ان))) جمع بسته شوند.